Starfandi

Á árinu 2018 störfuðu rúmlega 8.800 manns í sjávarútvegi samkvæmt staðgreiðslugögnum, eða sem nemur rúmlega 4,3% af heildarfjölda starfandi. Eru það talsvert færri en á undanförnum árum og hlutdeildin að sama skapi minni, sem kemur reyndar einnig til af auknum umsvifum annarra atvinnugreina. Hér er einungis átt við fjölda starfandi í sjávararútvegi í hefðbundnum skilningi, veiðum og vinnslu, en ekki taldar með aðrar greinar sem tengjast beint eða óbeint starfsemi sjávarútvegsfyrirtækja. Þessar tölur vanmeta því verulega mikilvægi sjávarútvegsins fyrir vinnumarkaðinn í heild. Jafnframt er mikill munur á vægi sjávarútvegsins á landsbyggðinni eða á höfuðborgarsvæðinu, enda eru rúmlega 80% starfa í sjávarútvegi á landsbyggðinni. Sjá nánar í umfjöllun um atvinnutekjur.

Heimild: Hagstofa Íslands

Talsvert fleiri störfuðu við fiskvinnslu á árinu 2018 en fiskveiðar, eða rúmlega 5.500 manns á móti tæplega 3.400. Að árinu  2018 undanskildu, hefur starfsmönnum í fiskveiðum fækkað stöðugt síðan árið 2011, eða sem nemur um 1.100 manns. Minni breyting hefur orðið á fjölda starfsmanna í fiskvinnslu, en þeim hefur fækkað stöðugt á milli ára frá árinu 2014, eða samanlagt um 700 manns. Hefur munurinn á starfsmannafjölda á milli þessara tveggja greina sjávarútvegs aukist töluvert á síðustu árum. Hefur hann að jafnaði verið um 2.200 manns á síðustu 6 árum samanborið við um 1.000 manns í upphafi þess tímabils sem hér um ræðir. Þetta er afleiðing samþjöppunar, hagræðingar, breytinga á skipaflota og tæknivæðingar í sjávarútvegi. Þó hafa fjölmörg önnur hliðarstörf orðið til eftir því sem hefðbundnum störfum í veiðum og vinnslu hefur fækkað.

Heimild: Hagstofa Íslands

Dregið hefur verulega úr vægi frumframleiðslugreina á vinnumarkaði frá því sem áður var, þar með talið sjávarútvegi. Vægi  greina er tengjast þjónustu og þekkingu hefur á hinn bóginn aukist. Kemur þetta meðal annars til af stórauknum tækniframförum og nýsköpun, en í íslensku hagkerfi er sjávarútvegur þar einn helsti drifkrafturinn. Hafa því mörg hliðarstörf orðið til eftir því sem hefðbundnum störfum í veiðum og vinnslu hefur fækkað. Árið 2018 var sjávarútvegur, það er fiskveiðar og vinnsla, ellefta fjölmennasta atvinnugreinin af átján. Árið 2008 var hann aðeins ofar, eða í níunda sæti. Á þessum árum hafa jafnframt átt sér stað miklar breytingar í hagkerfinu og ber þar hæst stóraukin umsvif ferðaþjónustunnar.

Heimild: Hagstofa Íslands