Atvinnutekjur

Heildaratvinnutekjur í sjávarútvegi námu 76 milljörðum króna árið 2018 samanborið við tæplega 72 milljarða árið á undan. Nemur aukningin milli ára tæplega 6% að raunvirði. Þróunina má meðal annars rekja til sjómannaverkfallsins í ársbyrjun 2017, sem setti sitt mark á rekstur fyrirtækjanna og þar með atvinnutekjur í greininni. Sjá má að vægi sjávarútvegs á landsbyggðinni er mun meira en á höfuðborgarsvæðinu, en að jafnaði má rekja um 79% atvinnutekna í sjávarútvegi til tekna á landsbyggðinni. Hér er einungis átt við atvinnutekjur í sjávararútvegi í hefðbundnum skilningi, veiðum og vinnslu, en ekki taldar með aðrar greinar sem tengjast beint eða óbeint starfsemi sjávarútvegsfyrirtækja.

Heimild: Byggðastofnun

Atvinnutekjur í fiskveiðum hækkuðu um tæp 8% að raunvirði á árinu 2018 frá fyrra ári. Á sama tíma hækkuðu atvinnutekjur um 3% í fiskvinnslu. Á myndinni kemur bersýnilega fram sú mikla fylgni sem er á milli atvinnutekna í fiskveiðum og útflutningsverðmæti sjávarafurða, sem endurspeglar vel tekjur sjávarútvegsfyrirtækja. Þannig byggist launakerfi sjómanna á hlutaskiptum aflaverðmætis á milli sjómanna og útgerða og haldast laun þeirra þar með í hendur við tekjur sjávarútvegsfyrirtækja. Hið sama gildi þó ekki um útflutningsverðmæti og atvinnutekjur í fiskvinnslu enda lýtur þróun tekna þar allt öðrum forsendum.

Heimild: Byggðastofnun og Hagstofa Íslands

Sjávarútvegur stóð undir um 6% af heildaratvinnutekjum á landinu öllu árið 2018, þar af um 2% á höfuðborgarsvæðinu og um 14% á landsbyggðinni. Gefur því auga leið að verulegur munur er á vægi sjávarútvegs eftir landshlutum. Hefur vægi sjávarútvegs á þennan kvarða dregist verulega saman á undanförnum árum sem má meðal annars rekja til aukinna umsvifa annarra atvinnugreina. Sjávarútvegur í hefðbundnum skilningi lýtur allt öðrum lögmálum þegar kemur að vexti en aðrar atvinnugreinar, enda er mjög takmarkað hversu mikill vöxtur getur orðið að magni til á grundvelli sjálfbærrar nýtingar á fiskistofnum.

Heimild: Byggðastofnun

Mikill munur er á vægi atvinnutekna í sjávarútvegi af heildaratvinnutekjum eftir landshlutum. Er vægið langlægst á höfuðborgarsvæðinu en hæst á Vestfjörðum. Frá árinu 2008 til og með 2018 hafa atvinnutekjur í sjávarútvegi á höfuðborgarsvæðinu að jafnaði staðið undir 2,6% heildaratvinnutekna en þetta hlutfall hefur verið um 31% á Vestfjörðum. Jafnframt má sjá að hlutfallið hefur minnkað á öllum landsvæðum á undanförnum árum, sem er afleiðing af auknum umsvifum annarra atvinnugreina, eins og ferðaþjónustunnar. Hér er einungis um að ræða atvinnutekjur frá hefðbundnum sjávarútvegi, það er veiðum og vinnslu. Lýtur hann allt öðrum lögmálum þegar kemur að vexti en aðrar atvinnugreinar enda er mjög takmarkað hversu mikill vöxtur getur orðið að magni til á grundvelli sjálfbærrar nýtingar á fiskistofnum.

Heimild: Byggðastofnun

Verulegur munur er á atvinnuháttum á höfuðborgarsvæðinu og á landsbyggðinni, sér í lagi hvað sjávarútveg varðar. Sé tekið mið af landinu í heild þá eru atvinnutekjur frá sjávarútvegi 8. mestar af 19 atvinnugreinum. Á þennan kvarða er sjávarútvegur í 15. sæti af 19 atvinnugreinum á höfuðborgarsvæðinu en stærsta atvinnugreinin á landsbyggðinni, eins og sjá má á næstu mynd. Hér er einungis um að ræða atvinnutekjur frá hefðbundnum sjávarútvegi, það er veiðum og vinnslu, en ekki eru taldar með aðrar greinar sem tengjast beint eða óbeint starfsemi sjávarútvegsfyrirtækja

Heimild: Byggðastofnun

Verulegur munur er á atvinnuháttum á höfuðborgarsvæðinu og á landsbyggðinni, sér í lagi hvað sjávarútveg varðar. Sé tekið mið af landinu í heild þá eru atvinnutekjur frá sjávarútvegi 8. mestar af 19 atvinnugreinum. Á þennan kvarða er sjávarútvegur stærsta atvinnugreinin á landsbyggðinni af 19 atvinnugreinum, en í 15. sæti á höfuðborgarsvæðinu eins og sjá má á myndinni á undan. Hér er einungis um að ræða atvinnutekjur frá hefðbundnum sjávarútvegi, það er veiðum og vinnslu, en ekki eru taldar með aðrar greinar sem tengjast beint eða óbeint starfsemi sjávarútvegsfyrirtækja.

Heimild: Byggðastofnun